“Seyirci özgün metni biliyorsa zaten bu tek kişilik Hamlet’te aradığını bulamayacaktır. Bilmiyorsa, ilk kez seyrediyorsa, bu oyun ona hiçbir şey ifade etmeyecektir. İlk kez izleyenlere: “Oyun ne anlatıyor?” diye sorsanız, bir yanıt veremeyeceklerinden eminim. Böylesine derinliği olan karakterler anlaşılmaz olup çıkmış”
İSTANBUL DEVLET TİYATROLARI’NDA TEK KİŞİLİK “HAMLET”
Hamlet, Shakespeare’in dört büyük trajedisinden biri. Hamlet, insanı en derin boyutlarıyla sahneye getiren bir oyun. Hamlet, herbir karakterin üzerinde günlerce tartışılabilecek bir yapıt. Hamlet, dramatik yapısı ve karakterlerinin derinliğiyle defalarca uyarlanan, sonsuz bir uyarlama ve yeniden anlatma olanağı sunan bir edebiyat başyapıtı…
İşte bu uyarlamalardan birini de İstanbul Devlet Tiyatroları’ndan izledik. Işıl Kasapoğlu’nun rejisi ve Bület Emin Yarar’ın oyunculuğuyla. Shakespeare’in en uzun yapıtı birbuçuk saatlik tek kişilik bir gösteriye indirgenmiş. Sabahattin Eyuboğlunun çevirisi kullanılmış. Oyun “Olmak ya da Olmamak”la başlıyor, yani orta yerinden. Sonra geriye dönüyor ve devam ediyor. Sanki Hamlet’in bir çeşit özetini, kısaltılmış halini izliyoruz.
Oyunun konusuna girmiyorum, iki satırda özetlenebilecek bir şey değil bu. Ama oyunun konusunu bilmeden bu oyunu izlemeye giden seyircinin de tek kişilik Hamlet’ten hiçbir şey anlayamayacağını söylemeliyim. Oyundaki tüm karakterler sahnede boy gösteriyor ama kim kimdir yakalayamıyorsunuz, kişilerin derinlikleri yok oluyor. Tüm çabalara karşın Shakespeare, Shakespeare olamıyor.
Seyirci özgün metni biliyorsa zaten bu tek kişilik Hamlet’te aradığını bulamayacaktır. Bilmiyorsa, ilk kez seyrediyorsa, bu oyun ona hiçbir şey ifade etmeyecektir. İlk kez izleyenlere: “Oyun ne anlatıyor?” diye sorsanız, bir yanıt veremeyeceklerinden eminim. Böylesine derinliği olan karakterler anlaşılmaz olup çıkmış.
Emin Bülent Yarar Devlet Tiyatrolarının en önemli, benim de en beğendiğim oyuncularından biri. Hamlet’i özgün metniyle oynasaydı kim bilir ne kadar başarılı olurdu. Ama bu oyunda –ortada pek de bir oyun olmadığı için—inandırıcılıktan uzak. Yapıtın tüm karakterleri –Hamlet, Claudius, Gertrude, Polanius, Ophelia, Horatio, Mezarcı, Rosencratz, Guildenstern…—sahnede boy gösteriyor. Dediğim gibi, özgün metni bilmiyorsanız, kim kimdir izleyemiyorsunuz. B. Emin Yarar herbir karateri sesini değiştirerek belirginleştirmeye çalışıyor, ama ne yazık ki olmuyor. Yer yer çok zorlandığı görülüyor. Kimi yerde ülkemizden şiveler kulağınıza çalınıyor. Seyirci kimi sahnelerde benim anlayamadığım nedenlerle gülüyor, kahkahalar atıyor. Oyuncu bu kahkahalardan etkilenip oyuna komiklikler katıyor, o anları abartıyor, Shakespeare güme gidiyor.
Rejide kullanılan kağıttan gemiler de, bir hareket kazandırmak için kullanılan tavandan dökülen kumaşlar da bana aykırı geldi.
Sonuçta, oyunu tek kişilik yapabilmek için harcanmış onca emek var, sahneye koymak için harcanmış onca emek var, oyuncunun sahne üzerinde küçümsenemeyecek bir performansı var. Ama olmamış. Zaten böyle bir trajedide seyirciler kahkahalarla gülüyorsa yer yer, bu işte bir terslik var, bir yanlış var demektir. Yıllar önce Shakespeare üzerine bir kitap okumuştum, adı: “Vilyem Şekispiyer”di. Ne yazık ki bu tek kişilik Hamlet de amacına ulaşamamış, Shakespeare’in Şekispiyerleşmeye yaklaştığı bir oyun olmuş.
