Tiyatro Pera her zaman yakından ve ilgiyle izlediğim, hiçbir oyununu kaçırmak istemediğim en üretken tiyatro topluluklarından biri. Çok beğendiğiniz oyunları olduğu gibi beğenmediğiniz, kimi yerlerini eleştirdiğiniz oyunları da olmuştur hiç kuşkusuz.
Ama kesin olan bir şey varse, Tiyatro Pera her zaman ucuzluklardan, kolaya kaçmaktan, gişe kaygısından hep uzak tutmuştur kendini. En beğenmediğiniz oyununu bile bir çırpıda silip atamazsınız, bir şeyler öğrenmişsinizdir yine de, elinize tartışıp düşünebileceğiniz birçok veri vermiştir. Bu yıl da yine önemli bir oyunla, Shakespeare’in ünlü eserlerinden biriyle açtı mevsimi: Kısasa Kısas.
Oyun tiyatro broşüründe çok kısa ve çok öz olarak anlatılmış. “Kentte yükselen adî suçlar ve ahlakî çöküş Dük’ün yönetimini tehdit etmektedir. Dük, keskin bir ahlâk politikasıyla durumu düzeltme görevini, yeğeni ve vekili Angelo’ya verir. Sert ve otoriter bir yönetici olan Angelo, uykuya yatırılmış yasaları devreye sokar. İlk kurban da kentin soylularından, evlilik öncesi ilişkisi yüzünden yakalanıp idama mahkûm edilen Claudio’dur. Claudio’nun kızkardeşi İsabella, ağabeyinin affedilmesi için Angelo’ya gider. Yasaları acımasızca uygulayan Angelo’nun arzularıyla çelişen ilkeleri sarsıntıya uğrar. İsabella ise iffetiyle sınanacaktır. Bu arada Dük kimlik değiştirerek iktidarın icraatını ve halkın yeni yönetime olan tepkisini gizlice denetlemektedir…”
Hepimizin bildiği gibi Shakespeare’in eserleri üç ana başlık altında toplanabilir: tarihsel dramlar, komediler ve trajediler. Kısasa Kısas ne bir komedidir, ne de bir trajedi. Oyun komediyle trajediyi, ciddiyle groteski bir araya getirmekte. Piyes iktidarı elinde tutanların yalanla gerçek, erdemle erdemsizlik, cezayla bağışlamacılık karşısındaki davranış biçimlerini, o dehşet verici davranış biçimlerini yer yer güldürerek, yer yer trajediye uzanan bir biçimde gözler önüne sermekte. Yolunda gitmeyen olaylar ve ilişkiler yumağı bir bir sergilenmekte. İktidarla gerçeklik, iktidarla hukuk, iktidarla cinsellik, iktidarla özel hayat… ilişkisi gündeme getirimekte. Otoriter rejimlerde iktidarın hukuku nasıl yeniden dizayn ettiğini, nasıl kendisine göre yorumladığına tanıklık etmekteyiz. Ve 1600’lü yıllardan 2000’li yıllara Shakespeare’in nasıl sonsuz bir yaratma olanağı sağladığını, nasıl hep çağdaşımız olarak kaldığını görmekteyiz.
Nesrin Kazankaya’nın sahneye koyduğu Kısasa Kısas, Tiyatro Pera’nın sahnelediği üçüncü Shakespeare oyunu. Oyunun dekorları Hüseyin Çamur-Tolga Gündoğdu imzasını taşıyor. Oyunda çok başarılı, oyuna yorum birlikteliği katan bir yönetmen-dekoratör işbirliğine tanık oluyoruz. Sarayla saray dışının bir arada sahnede bulunması sarayın aldığı kararla halk ilişkisini, bu kararın halk üzerindeki etkisini bir arada sunmakta. Ayrıca oyun çok çeşitli mekânlarda geçtiği için bu dekor tasarımı black-out’ları da büyük ölçüde ortadan kaldırmış, oyun akışındaki kopuklukları da önlemiş oluyor.
Nesrin Kazankaya oyunu sahneye koyarken gerçek bir oyun birlikteliği sağlamış. Oyuncuların oyun yeteneklerini en üst noktada tutmaya özen göstererek bozulmayan bir birlikteliğe imza atmış. İnsanı, insan karakterinin karmaşıklığını ön planda tuttuğu rejisinde kimi satırların altını ince çizgilerle çizerek çağdaş yansımalar elde etmiş, seyircinin günümüzle kolayca bağlantı kurmasını sağlamış.
Tiyatro Pera’nın’başarılı bir oyuncu kadrosu var hiç kuşkusuz. “İki Oyun Bir Ülke”de çok beğenmiş olduğum Emre Çakman bu oyunda aynı performansı gösteremese de yine de bir adım öne çıkmayı başarıyor, soğuk, duygusuz, acımasız Angelo’yu başarıyla canlandırıyor… İffetli, saf ve temiz İsabella’da Gamze İpek yalın, abartıdan uzak, düz oyunculuğuyla dikkat çekiyor. Bir anlamda tragedyalarda doğruları dile getiren soytarının yerini almış olan Lucio’da Can Yılmaz ve Dük’ü yorumlayan Uğur Aslan gerek ses kullanımları, gerek rahat ve doğru oyunculuklarıyla Kısasa Kısas’ın en dikkat çeken iki oyuncusu.
Kısasa Kısas, yasaların insan için mi, devlet için mi olduğunu sorgulayan, otoriter rejimlerde yasaların nasıl yeniden dizayn edildiğini , iktidarla toplum, ahlâk, hukuk, cinsellik, özel yaşam… ilişkisini irdeleyen, geçmişe bakarak günümüzü yorumlamamızı sağlayan, gerçekleri görmemiz için bize yol gösteren bu yılın önemli, izlenmesi gereken oyunlarından biri.
YAŞAR İLKSAVAŞ
www.dirensanat.com
