Sahnenin yıldızları hangi yıldızların etkisinde?
“Tiyatro, kalp perdesini açan bir sanattır”; yıllar yılı gönüllerimizde taht kurmuş, bu perdenin açılmasında emekleri yadsınamaz yerli ve yabancı tiyatro sanatçıları farklı bir yönleriyle; burçlarıyla bu yazıya konuk oluyorlar. Kuşakları etkilemiş bu isimlerden bazıları artık aramızda olmasa da hatıraları kulislerde, dost sohbetlerinde dillendirilmeye; ölümsüzleştirdikleri roller hafızalarımızda yer etmeye; yetiştirdikleri öğrencileri onların meşalesini taşımaya devam ediyor.
Zodyak’ın ilk burcu Koç’la başlayalım. İlkleri başlatmasıyla bilinen Koç; bizlere Dostlar Tiyatrosu’nu kazandıran; politik tiyatronun öncüsü Genco Erkal’ın burcu. Yarım asırdır baskılara rağmen her koşulda inandığı tiyatroyu yapmaya devam ediyor Erkal. Bertolt Brecht uyarlamalarındaki yol arkadaşı Zeliha Berksoy da Koç burcu. Sanatçının Brecht’in şarkı, oyun ve şiirlerinden derlediği ‘Ben Bertolt Brecht’ ve yine ünlü yazarın eserlerinden derlediği ‘Yosma’ ikilinin büyük başarıya imza attığı yapımlar olarak hala akıllarda.
Yazımıza tıpkı Koç gibi Ateş elementinden olan Aslan burcuyla devam edelim. Aslan; sahnenin ve yaratıcılığın burcudur; oyunculuk en doğal yeteneklerinden biridir. Aslan; bu şöhretini doğrulamak istercesine Gülriz Sururi’den Çolpan İlhan’a; Nejat Uygur’dan Nevra Serezli’ye; Zuhal Olcay’dan Yetkin Dikinciler’e sahnede devleşen pek çok oyuncunun burcu olarak karşımıza çıkıyor. Üstelik oyunculuk; Aslan burcunun yaratıcılığını ortaya koyduğu tek alan da değil. Gülriz Sururi’nin muhteşem yemekleri ve anı kitapları; Çolpan İlhan’ın modacılığı, Zuhal Olcay’ın yorumculuğu, Nejat Uygur’un resim yeteneği, bu burcun sanatsal donanımlarının sonu olmadığını gösteriyor.
İngiltere’nin tiyatro denince hemen akla gelen iki ismiyse Ateş elementinin son burcu Yay’a mensup. Onlar da meslek hayatlarında yol arkadaşlığı yapmış; İngiltere’nin en başarılı tiyatro sanatçılarından Judi Dench ve Kuzey İrlandalı oyuncu ve yönetmen Kenneth Branagh. Daha önce de farklı yapımlarda bir araya gelen bu ikili son olarak Kenneth Branagh Theatre Company prodüksiyonu olan ‘Kış Masalı/The Winter’s Tale’de birlikte çalışma fırsatı buldular. 81 yaşındaki Judi Dench; Paulina rolüyle 60 yıllık kariyeri boyunca 8. kez Laurence Olivier ödülünü alarak bu alanda kırılması zor bir rekorun da sahibi oldu. Yay burcu yeri geldiğinde kendisini ti’ye almayı çok iyi bilir. Judi Dench’in ‘Espri anlayışı olmayan oyuncularla çalışmam’ şeklindeki beyanatı hayatın çok da ciddiye alınmaması gerektiğini bilen bilge bir Yay kadınından ağzından çıktığını belli ediyor! Kenneth Branagh ise Yay burcunun ruhani yönelimlerini hiç aksatmadığı meditasyonlarla hayatına taşımaya çalışıyor.
Ancak her oyuncu Judi Dench gibi ileri yaşlarına kadar sahnede olmanın hayalini kurmuyor.
Başak burcunun karizmatik İngilizi Jeremy Irons; en son, Eugene O’Neill’in ‘Long Day’s Journey Into Night/Günden Geceye’ adlı oyununda rol aldı. Ancak geçen sene verdiği bir röportajda ‘tiyatro sahnesinde olmak benim gibi yaşlı bir adam için oldukça zor’ itirafında bulunan 67 yaşındaki oyuncu, mükemmeliyetçi bir burca mensup dolayısıyla en iyisini yapamayacağını düşünürse o işe hiç girişmeyeceğinden onun bu sözünü ciddiye almak lazım! Ablası Yıldız Kenter’in mahçup ve utangaç olarak tanımladığı Müşfik Kenter de Başak burcuydu.
Öğrencilerinin de belirttiği gibi onlara “önce iyi insan olun; sonra mesleğinizde başarılı olursunuz” diye öğüt verirken kendisinden neden ‘Hocaların Hocası’ diye bahsedildiğini de daha iyi anlıyoruz.
“HEP AŞK VARDI”
Ekim ayında doğan; Türk tiyatrosunun iki mihenk taşı; Yıldız Kenter Terazi; Suna Pekuysal ise hüzünlü sonbaharın bir diğer burcu Akrep. Sevginin ve güzel sanatların temsilcisi Venüs’ün etkisindeki tiyatromuzun ‘Yıldız’ı; gerek zarafetiyle, gerek aşkla yaptığı mesleğiyle Terazi burcunun olumlu özelliklerini yaşanmışlıklarına taşımış bir isim. Akrep burcunun gizliliğe çok önem verdiği bilinir. Bir röportajında seyirciye saygısından ötürü özel hayatını hep gözlerden uzak yaşamayı tercih ettiğini söyleyen, Akrep burcunun ‘ya hep ya hiç’ mottosunu ‘sanatçının emeklisi olmaz, sahnede ölmek istiyorum’ sözleriyle pekiştiren, kendini sanatına adamış Suna Pekuysal’ı da sevgiyle anıyoruz.
Kışın kalbinde doğanların burçları; gökyüzünün sert öğretmeni; bizi çetin derslerle sınayan Satürn’ün etkisindeki Oğlak ve Kova’ya geldi sıra… Kova burcu başına buyruk; bağımsızlığına düşkün, toplumun yararını gözeten; biraz sıra dışı olarak adlandırabileceğimiz bir burçtur. Tıpkı tiyatro kökenli bir ailenin genetik mirasını devralan İngiliz oyuncu Vanessa Redgrave gibi. Laurence Olivier’in Hamlet’i oynadığı sırada doğum haberini alıp seyircilere “Bayanlar, baylar; bu gece çok büyük bir aktris doğdu” diyerek yaptığı kehanetin doğru çıkması da cabası! Redgrave; “En çok takdir ettiğim insanlar; başkaları için çabalayandır” sözüyle burcunun hakkını sonuna kadar veriyor. İngiliz oyuncu bugüne kadar Broadway de dahil olmak üzere 35’ten fazla yapımda rol almasının yanı sıra aynı zamanda faal bir aktivist olmasıyla da tanınıyor.
Satürn’ün Toprak elementine ait burcu Oğlak ise Kova’dan farklı olarak geleneksel ve tutucudur. Tipik bir Oğlak ciddi duruşuyla pek çok insana ilk bakışta soğuk ve mesafeli olduğu izlenimini verebilir. Ya da Metin Serezli gibi bir vodvil üstadı; tiyatro duayeni olur, hayatın mizahi yönünü, yüzümüze kondurduğu gülümsemeyle, yaşattığı kahkahalarla bizlere aktarır.
Gülümseme demişken; akıllara Ferhan Şensoy geliyor. ‘Ferhangi Şeyler’i izlerken hangimiz, ağlanacak halimize gülmemiştik ki! Ferhan Şensoy; bir Balık burcu ve hiciv ustası. Bu yaşadığımız karanlık günlerde Ferhan Şensoy gibi sanatçılara her zamankinden daha çok ihtiyacımız var! Gelelim yaz burçlarına yani Su elementinin duygularını kolay belli etmeyen; çekingen ve hassas burcu Yengeç’le; Hava elementinin kıvrak zekalı, meraklı iletişim ustası İkizler’e. Hayat verdiği karakterler kadar etkileyici ses tonuyla da seyircilerin gönlünde taht kuran Çetin Tekindor’un burcu Yengeç. Neredeyse yarım asır önce sahnelere ayak basan Tekindor’un gözlerimizde yaşlar bırakan filmleri, duygusal sahneleriyle hafızalardan silinecek gibi değil! Tiyatro ve sinemamızın bir başka duayeni; Haluk Bilginer ise İkizler burcu. Bu burcun çok yönlülüğüne ve yeniliklere açık duruşuna kariyer hayatı boyunca pek çok izleyici ve seyirci şahit oldu. Bilginer’in; komediden drama çeşitlilik gösteren oyun, film ve dizi dağarcığına önümüzdeki yıllarda katacağı şüphesiz daha pek çok şey var!
Son olarak ‘eğer olmasaydı dünya tiyatrosu ne çok şeyden mahrum kalırdı’ dediğimiz o isimle yazıyı noktalıyoruz. Doğum günü hakkında kesin bir bilgiye sahip olmayıp ‘Boğa olmak ya da olmamak’ gibi bir meseleyle karşı karşıya kalsak da doğum gününü kaynaklarda belirtildiği gibi 23 Nisan kabul ediyoruz ve William Shakespeare’in ölümsüz ruhunu bir kez daha yad ediyoruz!
